آزمایش خون و ورزشکاران

کتاب آزمایش خون و ورزشکاران، 28 آزمایش مختلف از نیتروژن اوره خون، کلسترول و هورمون تیروئید گرفته تا آزمایش‏‌های مربوط به الکترولیت‌‏ها، کلیه، سروتونین، انسولین و آمیلاز را مورد بررسی قرار می‏‌دهد. یکی از ساده ‫ترین و گسترده‫‌ترین روش‫‌های پایش سلامتی ورزشکاران، آزمایش خون یا پانل خونی است. جدا از علم پزشکی، در علم ورزش نیز از آزمایش‫‌های مختلف به منظور کنترل سلامتی ورزشکار استفاده می‫‌شود. خون‏شناسی ورزشی، گام‫‌های بلندی در 30 سال اخیر برداشته و به‏ عنوان یک زیرشاخه تخصصی از علم پدیدار شده. همچون سایر ارگان‫‌های بدن، خون نیز به هر نوع فعالیت بدنی ویژه، پاسخ یکسانی نمی‌‏دهد. نوع، زمان، مدت و شدت فعالیت مواردی هستند که بدن به آن‌ها واکنش مناسبی نشان می‌دهد. بررسی‌های خون‌شناسی ورزشی نشان می‌دهند که تمرین‌های ورزشی ترکیب خون را تغییر می‌دهند. با این وجود، بحث و بررسی درباره آثار فعالیت‌های ورزشی بر متغیرهای هماتولوژیکی همچنان ادامه دارد. اما مشخص است که تمرینات منظم اکثر تغییرات نامطلوب خون را بهبود می‌بخشند. کنترل شرایط خونی ورزشکاران به کمک آزمایش ساده قابل پایش است. برای تشخیص، پیشگیری یا درمان استفاده نمی‏‌شود و تنها اطلاعات پزشکی عمومی برای مربیان که در کنار پزشکان می‌‏توانند برنامه‌های ایمن و موثرتری را تنظیم کنند. ارتباط دوجانبه بین ورزشکار یا مربی و پزشک متخصص می‏‌تواند تعامل بیشتری را به منظور پایش سلامتی و ارتقاء عملکرد ورزشی به همراه داشته باشد. یکی از اهداف مهم این کتاب، ایجاد تعامل بین ورزشکار یا مربی و پزشکان متخصص در این زمینه است. در ادامه به چند مورد از آزمایش‌های مندرج در کتاب آزمایش خون و ورزشکاران و اهمیت انجام آن‏‌ها اشاره می‌‏شود. آزمایش نیتروژن اوره خون BUN تست نیتروژن چیست؟ کلیه‫‌های شما دو عضو لوبیا شکل هستند که مسئول تصفیه کردن خون و مواد زائد آن می‫‌باشند. یک روش برای تعیین چگونکی کارکرد تصفیه ‏سازی کلیه‌‏ها، اندازه‏گیری اوره و محصول زائد، با استفاده از آزمون نیتروژن اوره خون (BUN) است. این آزمایش خون ساده و سریع می‌تواند نشان دهد که آیا شما پروتئین بیش از حد مصرف می‌کنید، به اندازه کافی مایعات نمی‌نوشید، یا کبدتان به‌درستی کار نمی‌کند. در ورزشکاران رشته‌های قدرتی و پرورش اندام با توجه به اینکه هدف هایپرتروفی عضلات در اولویت اول این ورزشکاران می‏‌باشد، معمولا دریافت پروتئین روزانه بالاتر از حد مجاز می‌‏باشد. بررسی شاخص BUN در این افراد بسیار اهمیت دارد. عدم توجه به سطح سرمی BUN و عدم آگاهی از وضعیت کبد و کلیه‏‌ها پیامدهای خطرناکی را برای سلامتی ورزشکار به دنبال خواهد داشت. تستوسترون هورمون تستوسترون از بیضه‌های مردان و به مقدار محدودی از غده فوق‌کلیوی خانم‌ها ترشح می‌شود. بررسی سطح هورمون تستوسترون در ورزشکاران بسیار مهم است. این هورمون که به عنوان هورمون جنسی نیز شناخته می‌شود، عملکرد عضلات را بهبود می‌بخشد. در تجزیه و تحلیل سطح سرمی تستوسترون در ورزشکاران، باید توجه داشت که در رشته‌های قدرتی معمولاً این شاخص سطح پایینی دارد. پایین بودن سطح تستوسترون در خون به دلیل تجمع این هورمون در عضلات می‌باشد. همچنین، در مواردی که فرد از داروهای استروئیدی استفاده کرده باشد، این مورد دیده می‌شود. بنابراین، برای تشخیص علت پایین بودن سطح تستوسترون در خون، باید شرایط بالینی فرد و شاخص‌های LH و FSH بررسی شوند. به ورزشکارانی که قصد استفاده از استروئیدهای آنابولیکی دارند توصیه می‌شود که قبل از شروع دوره، از طریق آزمایش خون میزان هورمون تستوسترون خود را بررسی کنند. اگر سطح تستوسترون در خون پایین باشد، در شروع دوره دارویی با سرکوب ترشح تستوسترون توسط بیضه‌ها مواجه می‌شوند. در این شرایط، بیضه‌ها به دلیل وجود تستوسترون اگزوژن تولید تستوسترون را کاهش می‌دهند که مشکلاتی مانند ضعف عمومی، عقیمی، کاهش شدید توان جنسی و حتی عدم توانایی انجام کارهای روزمره را به دنبال دارد. آزمایش آنزیم‫‌های کبدی (SGOT) یکی از آنزیم‏‌هایی که در کبد ورزشکاران رشته‫‌های قدرتی دچار تغییر می‏‌شود، آسپارتات آینو ترانسفراز با شاخص «SGOT-AST» است. این تغییر معمولاً به دلیل استفاده از استرویئد‏ها رخ می‌دهد. این آنزیم در شرایط عادی در کبد قرار دارد. در صورت آسیب به سلول‏‌های کبدی، این آنزیم وارد جریان خون می‫‌شود و سطح سرمی آن بالا می‏‌رود. این آنزیم در عضلات قلب، کلیه‫‌ها و مغز نیز وجود دارد. در صورت آسیب به هر یک از این اعضا، آنزیم وارد جریان خون می‫‌شود. در زمان حملات قلبی و مشکلات عضلانی نیز سطح سرمی SGOT افزایش می‫‌یابد. آنزیم آسپرتات آمینو ترانسفراز به نام «ترانس آمیناز اگزالواستیک سرم» نیز شناخته می‫‌شود. مصرف داروها و به‏‌خصوص استروئیدها به شدت در افزایش سطح سرمی AST موثر هستند. تالیف: رضا محمد قشقایی, محمدرضا الماسی, میثم میرزایی شهرابی ناشر: انشارات حتمی