کاربرد تئوری سازمان در ورزش

معرفی کتاب کاربرد تئوری سازمان در ورزش سازما­ن­های ورزشی بسیار زیادی در سطح ملی، منطقه ­ای و بین المللی وجود دارند که از پایین­ ترین سطح فعالیت بدنی تا بالاترین سطح ورزش حرفه ­ای و با اهداف متنوع آموزشی و علمی، تفریحی ، تجاری و اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی گسترش یافته­ اند. بنابراین فعالیت سازمان­ های ورزشی و مدیریت آنها ماهیتی بسیار متنوع، متغیر و پیچیده دارد. به ویژه این که سایر پدیده­ های اجتماعی مانند قدرت، سیاست، اقتصاد و فرهنگ بر پیچیدگی مدیریت سازمان­های ورزشی افزوده است. بدون تردید در چنین شرایطی نمی­ توان سازمان­ های ورزشی را بدون شناخت ابعاد نظری سازمان و مدیریت و استفاده کاربردی از آنها مدیریت کرد. خوشبختانه منابع درسی غنی و بسیار خوبی در زمینه مبانی نظری و تئوری سازمان و مدیریت به زبان فارسی وجود دارد که معمولاً از همین منابع در دوره ­های تحصیلات تکمیلی مدیریت ورزشی استفاده می­شود، اماکتابی درباره تئوری سازمان درمدیریت ورزشی به زبان فارسی وجود ندارد وکتاب­های لاتین نیز در این زمینه بسیار اندک است. بنابراین در تألیف این کتاب از چارچوب کتاب «درک سازمان های ورزشی : کاربردتئوری سازمان «( اسلاک وپارنت، 2006) استفاده شد. ضمناً نویسنده کتاب با توجه به سابقه تدریس خود در دوره ­های تحصیلات تکمیلی مدیریت ورزشی، مطالب دیگری را نیز با جستجو در منابع فارسی و لاتین به کتاب افزود و با بیان مثالها و نمونه­ های ورزشی تلاش کرده است که مطالب آن برای مدیران و دانشجویان کابردی و قابل استفاده باشد.. بنابراین برای پاسخگویی به برخی از نیازهای دانشجویان رشته مدیریت ورزشی و هم چنین مدیران ورزش،کشور مفاهیم و مباحث اساسی تئوری سازمان در این کتاب به صورت گذار وکاربردی مرورشده است. یقیناً خوانندگان علاقه­ مند به تعمیق مطالعات و تجارب مدیریتی خود می­توانند از مباحث گذارای هر فصل برای مراجعه به کتاب­های تخصصی و مقالات پژوهشی استفاده کنند. به طور کلی، هر سازمان از سه بعد ساختاری (بخش اول ) محتوایی یا بستر سازمانی(بخش دوم) و فرایندها (بخش سوم و چهارم) تشکیل شده است. ساختار سازمانی از اولین و قدیمی­ ترین مباحث تئوری سازمان است و نشان­ دهنده محیط درونی سازمان است. در این کتاب نیز با ارائه ساختار جدیدی از این موضوع در بخش اول تلاش شده است «سیمای کلی و عمومی سازمان­ های ورزشی» ترسیم شود. بخش اول کتاب سه فصل را در برمی­ گیردکه در فصل اول کاربرد مفاهیم و به خصوص ویژگی­ ها و جنبه ­های مختلف سازمان­ های ورزشی بررسی شده است. فصل دوم به جنبه­ های مختلف روابط ساختارسازمانی مانند رسمیت، پیچیدگی و تمرکز اختصاص یافته است. شیوه ­های طراحی ساختارهای سازمانی در ورزش محتوای اصلی فصل سوم را تشکیل داده است که بیشتر جنبه نظری دارد. دررویکرد اقتضایی طراحی سازمانی، عوامل و شرایط مختلفی (بعدمحتوایی) بر متغیرهای ساختاری، روابط میان این متغیرها و طراحی و گروه ­بندی شغلی اثر می گذارند (بخش اول). این اثرات نیز در فرایند تصمیم­گیری، تمرکز یا عدم تمرکز، تفویض اختیار، حیطه نظارت و نحوه هماهنگی و کنترل آشکار می­ شوند. مینتزبرگ (1979) این عوامل را قواعد اثر گذار بر طراحی ساختار می­نامد و دفت ( 1998) آنها را عوامل محتوایی نامیده است. رابینز( 1988) قدرت، استراتژی، اندازه، فناوری و محیط را جزو عوامل اثر گذار بر طراحی سازمان در نظر می­ گیرد. از نظر او استراتژی و اهداف دو عامل اصلی تعیین کننده ساختار بودند، ولی هم اکنون عواملی مانند قدرت و فناوری نیز بر ساختار سازمان اثر می­گذارند. البته دفت (2004) قدرت و فرهنگ را جزو فرایندهای طراحی سازمان قرار داده است. با این که همه این عوامل به طور کم و بیش بر ساختار سازمان اثر گذارند، ولی تأثیر چهار عامل محیط (فصل 4)، فناوری(فصل 5)، اندازه و رشد سازمان (فصل 6)، و استراتژی (فصل 7) بر ساختار سازمان پیشینه بیشتری دارد و از مباحث کلاسیک تئوری سازمان است و به عنوان چهار قاعده اصلی اثر گذار بر ساختار ها و فرایندهای سازمان در بخش دوم بررسی شده ­اند. بررسی نقش و اثر عامل قدرت و سیاست (فصل 8) به ویژه فرهنگ سازمانی (فصل 9) بر ساختار سازمان قدمت زیادی ندارد. به همین دلیل در بخش سوم کتاب، این دو موضوع به مثابه فرایندهای ساختاری بررسی شده ­اند. البته این دو عامل، ویژگی­ های هر دو بعد محتوایی و فرایندی سازمان را دارا هستند و می ­توانند بر ساختار اثرگذار باشند، ولی این تأثیر مستقیم نیست و عمدتاً جنبه توصیفی و تبیینی دارد. ضناچون همه ملاحظات ساختاری و محتوایی (بخش اول و دوم کتاب) باید اثربخشی (فصل 10) را تضمین کنند وچون اثربخشی عملکرد کلی و نهایی سازمان را نشان می­دهد، این موضوع پس از همه سایر مباحث بررسی شده است. دربخش چهارم نیز به دلیل دشواری در تفکیک فرایندهای سازمان از مدیریت، فقط چند فرایند مهم مانند تصمیم ­گیری (فصل11)، تنوع و تعارض (فصل 12) و تغییر و تحول (فصل 13) بررسی شده است. البته موضوع­هایی مانند رهبری و روابط یا ارتباطات سازمانی در منابع تئوری سازمان وجود دارد که ازموضوع­ های مشترک و بسیار مهم در رفتار سازمانی نیز است. با وجود این، تلاش شد که از تداخل مباحث با رفتار سازمانی و مبانی و اصول مدیریت اجتناب شود، هر چند که نمی­توان چنین کاری را انجام داد. به طور کلی، این کتاب بیشتر جنبه نظری دارد و اگرچه ساختار هر فصل ازکتاب اندکی متفاوت است، اما در کلِ کتاب سازگاری محتوای آن حفظ و با نمونه­ها و مثال های ورزشی نیز جنبه کاربردی پیدا کرده است. البته هنگامی که روابط بین متغیرهای مختلف درون و بیرون سازمان بررسی می­شود، باید بنا بر گفته هینینگز (1980) این نکته را در نظر گرفت که اکثر این نتیجه­ گیری­ ها حاصل تحقیقات مختلف در سازمان­های غیر ورزشی و تجاری و خصوصی است. به همین دلیل آگاهی از مبانی نظری این تحقیقات و نظریه ­های سازمان بسیار مهم است و فقط از این طریق و با مثال­ های ورزشی می­ توان تعمیم درستی ارائه کرد. چون سازمان­های ورزشی از نظر اندازه، هدف، میزان تجاری، خدماتی، دولتی و غیر دولتی بودن و حتی از نظر ملی و بین­المللی از هم متفاوتند و به همین دلیل نقش و اثر متغیرهای مختلف بر سازمان­ های ورزشی متفاوت است. با این که مباحث نظری و تئوریک نیز می­ تواند انگیزه خوبی برای مطالعه عمیق­ تر و پژوهش­ های جدید باشد، ولی مدیران با سابقه و مجرب سازمان­های ورزشی نیز می­ توانند از مطالب کتاب به خوبی استفاده کنند. به هر حال همه بر این موضوع واقف هستند که برای گسترش دانش و تجارب مدیریت ورزش باید کاربردهای مورد نیاز را از بستر دانش مدیریت ،اقتصاد، جامعه­ شناسی و غیره استخراج کرد تا در آینده بتوان شاهد ترویج مطالعات تخصصی­تر و کاربردی­تری برای مدیران ورزش کشور بود. آنچه در کتاب کاربرد تئوری سازمان در ورزش می خوانید : بخش اول : ساختار و طراحی سازمان‌های ورزشی فصل اول: سیمای سازمان­ های ورزشی فصل دوم: ساختار سازمان­ های ورزشی فصل سوم: طراحی سازمان ­های ورزشی بخش دوم: عوامل اثر گذار بر سازمان­ های ورزشی فصل چهارم: محیط سازمان­ های ورزشی فصل پنجم: فناوری سازمان­ های ورزشی فصل ششم: اندازه و رشد سازمان­ های ورزشی فصل هفتم: استراتژی سازمان­ های ورزشی بخش سوم : فرایندهای ساختاری سازمان­ های ورزشی فصل هشتم: قدرت سیاست در سازمان­ های ورزشی فصل نهم: فرهنگ سازمان­ های ورزشی فصل دهم : اثربخشی سازمان­ های ورزشی بخش چهارم : فرایندهای سازمان و مدیریت در ورزش فصل یازدهم: تصمیم ­گیری در سازمان­ های ورزشی فصل دوازدهم: تنوع و تعارض در سازمان­ های ورزشی فصل سیزدهم: تغییر و تحول در سازمان­ های ورزشی تالیف: دکتر رحیم رمضانی نژاد, سید جلیل میریوسفی, مینا ملائی