معرفی رشته جنین شناسی و کتاب های جنین شناسی

جهت معرفی رشته جنین شناسی در واقع آن را باید دانش و مطالعه منشا سیر مراحل رشد و نمو یا تکامل فردی تمامی موجودات زنده دانست. باید در نظر داشت که برای معرفی رشته جنین شناسی یا به صورت کلی واژه "جنین شناسی" در فرهنگ لغت صرفا مفهوم مطالعه جنین را توضیح می‌دهند. به عنوان نمونه در فرهنگ نامه عمید، جهت توضیح جنین شناسی از «علمی که به تحقیق دربارۀ رشد و نمو جانداران در دوران جنینی می‌پردازد، رویان شناسی، آمبریولوژی» استفاده شده است. این در حالی است که در رشته جنین شناسی مجموعه مکانیسم‌هایی که در تشکیل سلول‌های اولیه جنسی، سلول تخم و مراحل مختلف رشد و نمو تا مرحله تولد و یا از تخم در آمدن یک جانور مداخله می‌نماید را مورد مطالعه قرار می‌دهند.

جنین شناسی از مهم‌ترین حوزه‌های علم پزشکی و پیراپزشکی است که به صورت ساده رشد و نمو جنین را بررسی می‌کند. در واقع جنین شناسی یا(Embryology)  را می‌توان از شاخه‌های اصلی علوم تشریحی یا علوم آناتومی دانست. در این مقاله سعی کردیم تا اطلاعات مفید و ارزنده‌ای را راجع به معرفی رشته جنین شناسی و کتاب‌ها و منابع آن به همراه شغل‌های مرتبط و بازارکار این رشته را برای شما توضیح دهیم.

به صورت کلی در جنین شناسی تمام وقایع از زمان لقاح سلول‌های جنسی تا هنگام تولد یک فرد جدید یعنی از زمان انعقاد نطفه تا 9 ماهگی رخ می‌دهد، مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد. به بیان ساده‌تر جهت معرفی رشته جنین شناسی می‌توان این رشته را به طور کلی به بررسی و ساختار شکل گیری اولین جرثومه حیات تک سلولی تا پیدایش تمام ساختار میکروسکوپی و ماکروسکوپی بدن ربط داد.  ضمن اینکه باید توجه داشت در علم جنین شناسی تنها فرایند طبیعی تکامل و تشکیل فرد جدید، مورد بررسی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر تکامل‌های غیر طبیعی که سبب تولد افراد اصطلاحاً ناقص الخلقه می‌گردد، در این رشته مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.

بیشتر بخوانید: معرفی رفرنس‌های امتحان علوم پایه پزشکی

                    همه چیز درباره امتحان علوم پایه پزشکی

معرفی رشته جنین شناسی و اهداف آن

هدف از علم جنین شناسی در واقع شناخت فرایندها و اتفاقاتی است که در نهایت منجر به تشکیل و تولد یک انسان سالم می‌گردد. باید در نظر داشت که این فرایندها در سطوح سلولی و مولکولی قابل بررسی و مطالعه هستند. بدیهی است که هرچه میزان علم و آگاهی نسبت به فرایندهای پیچیده تکامل بالا رود، به میزان بیشتری می‌توان از بروز ناهنجاری‌ها و نواقص مادرزادی جلوگیری کرد. همچنین می‌توان اختلالات و عیوب دستگاه تناسلی که منجر به ناباروری می‌گردد را نیز شناسایی و بهبود بخشید. در نتیجه اصلی‌ترین هدف علم جنین شناسی را می‌توان پیشگیری از بروز ناهنجاری‌های مادرزادی و تکاملی، به علاوه درمان ناباروری و نازایی در جوامع انسانی برشمرد.

از طرفی دیگر جهت معرفی رشته جنین شناسی باید بگوییم که دروس رسمی آن شبیه به رشته‌های تحصیلی علوم پزشکی، پیراپزشکی (پرستاری، مامایی) و همچنین دامپزشکی است. به صورت کلی این رشته هم از جهت لازمه شناخت و درک صحیح از آناتومی قسمت‌های مختلف بدن اهمیت دارد و هم از جهت اینکه نحوه تکامل آن در دوران جنینی و پیش از تولد را بررسی می‌کند. با این حال  باید در نظر داشت که آشنایی با فرایند شکل گیری جنین نیازمند قوه تخیل، تجسم و تصویر سازی تکامل اندام‌ها در یک فضای سه بعدی است. این موضوع سبب می‌شود تا مخاطبین درس جنین شناسی در معرفی و فهم دقیق اتفاقات دوران جنینی دچار مشکل شوند.

اما به صورت کلی می‌توان موارد زیر را جز اهداف اصلی این حوزه برشمرد:

آشنایی با نحوه تشکیل جنین و تکامل لایه‌های جنینی

آشنایی با نحوه تکامل حفرات بدن، دستگاه‌های قلب و عروق، تنفس، گوارش، ادراری تناسلی و ناهنجاری مرتبط با آن

آشنایی با نحوه تکامل سر و گردن، قوس‌های حلقی، گوش و چشم، پوست، سیستم عصبی و ناهنجاری‌های مرتبط با آن

موارد فوق بدان معنا است که دانشجو باید بر تمامی موارد فوق به علاوه تمامی مراحل گامت سازی، لانه گزینی و لانه گذاری، مراحل تکامل رویانی و جنینی نیز مسلط باشد. در نتیجه می‌توان برای معرفی رشته جنین شناسی این درس را از دروس پایه‌ای آناتومی دانست که نقش بسیار مهمی در یادگیری سایر علوم نظیر فیزیولوژی، بیوشیمی و پاتولوژی یا آسیب شناسی بیماری‌ها خواهند داشت. در نهایت آخرین نکته‌ای که ضرورت پرداختن به این درس را دو چندان می‌کند، ارائه آن به عنوان یک واحد تئوری در ترم‌های ابتدایی تحصیل در سیستم آموزشی است. این موضوع در حالی است که مطالب فراوان و قابل بحث در این علم واحدهای درسی و زمان بیشتری را نیاز دارد.

معرفی رشته جنین شناسی و بازار کار آن

در پاراگراف‌های بالا سعی کردیم اطلاعات و دید کلی را راجع به معرفی رشته جنین شناسی به شما عزیزان ارائه کنیم. در این قسمت هم به توضیح بازار کار این رشته خواهیم پرداخت. رشته‌های علوم پایه و مخصوصا رشته‌های علوم پزشکی هم در ایران و هم در سایر کشورها از جایگاه بسیار خوبی برخوردار هستند. البته واضح است که موفقیت در این حوزه به توانایی‌های شخص داوطلبان بستگی دارد و اینکه تا چه حد بتواند در حیطه رشته خود فعالیت کند. بدیهی است که برای موفقیت در بازار کار هر رشته نیاز به تخصص در آن رشته از اهمیت بالایی برخوردار است. به هر حال  به صورت کلی می‌توان گفت داوطلبان بازار کار کارشناسی ارشد علوم تشریحی و جنین شناسی هیچ نگرانی ندارند.

معرفی رشته جنین شناسی و فرصت‌های شغلی

دانش آموختگان حوزه جنین شناسی علاوه بر توانايي آموزش، نظارت و کنترل و پیگیری آزمايشگاه، توانایی تحقيق در رشته بیولوژی تولید مثل را خواهند داشت. همچنین با توجه به وجود حدود دو میلیون زوج نازا در کشور، مراکز بیولوژی تولیدمثل از مراکز مهم درمانی کشور هستند. این مراکز به افرادی نیاز دارند که دارای دانش کافی در حوزه علوم آندرولوژی، جنین شناسی، فریز کردن نمونه‌ها و... باشد. به علاوه اینکه امکان استفاده از دانش آموختگان جنین شناسی در کارهای عملی و تکنیکی، تخصصی و درمانی نیز وجود دارد.

اما به صورت کلی می‌توان گفت دانش آموختگان رشته علوم تشریح شاخه جنین شناسی می‌توانند در حوزه‌های زیر فعالیت داشته باشند :

• دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی
• شرکت‌های دانش بنیان و موسسات و کارگاه‌های پژوهشی دانشگاهی و غیردانشگاهی
• مراکز تحقیق و توسعه صنایع بزرگ جهت بررسی آناتومی و ابعاد آنتروپولوژیکال
• مراکز ناباروری دولتی و خصوصی

منابع آزمون علوم تشریحی

 اگر علاقه مند به معرفی رشته جنین شناسی هستید می‌توانید در رشته علوم تشریحی ادامه تحصیل بدهید. همچنین برای موفقیت در آزمون کارشناسی ارشد رشته علوم تشریح وزارت بهداشت می‌توانید از منابع زیر استفاده کنید:

بافت شناسی پایه  Janquera

بافت شناسی دهان و دندان اثر  Tenkate

molecular cell biology , H.Lodish

moore ،langman

Atai, M.R. Shoja, J. Kafshgarsouteh, M. and Zolghadri, M. English for the Students of Medicine

کارشناسی ارشد علوم تشریح و دانشگاه آزاد اسلامی

تا قبل از سال 1391 برای آزمون ارشد پزشکی دانشگاه آزاد و آزمون کارشناسی ارشد وزارت بهداشت دو آزمون به صورت جداگانه برگزار ‌می‌شد. اما  از سال 1391 به بعد به علت توافق بین دانشگاه آزاد اسلامی و وزارت بهداشت متقاضیان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد هم از طریق آزمون برگزار شده از سوی وزارت بهداشت اقدام می‌کنند. به بیان دیگر آزمون جداگانه‌ای برای داوطلبان دانشگاه آزاد برگزار نمی‌شود. این موضوع بدان معناست که متقاضیان می‎‌توانند بعد از اعلام نتایج، از لیست دانشگاه‌های آزاد اضافه شده به دفترچه، دانشگاه مقصد خود را انتخاب کنند.

برای مثال در صورت موجود بودن کارشناسی ارشد علوم تشریحی (آناتومی) در دانشگاه آزاد، شما بعد از لیست همه دانشگاه‌های دولتی، نام این رشته را در دفترچه مشاهده می‌کنید و این رشته می‌تواند از اولویت‌های شما در انتخاب رشته ارشد پزشکی خودتان باشد. نکته قابل توجه این قسمت به مدرک صادر شده از سمت دانشگاه آزاد برمی‌گردد. در واقع این مدرک ارتباطی با وزارت بهداشت ندارد.

در نهایت امر باید بگوییم دانشگاه آزاد در رشته‌های محدودی در وزارت بهداشت پذیرش دارد؛ اما خوشبختانه در آخرین سال پذیرش دانشجو در کارشناسی ارشد علوم تشریحی، یک  دانشگاه پذیرش دانشجو داشت. در نتیجه می‌توان امید داشت در سال‌های آتی در دانشگاه‌های دیگر نیز این رشته تحصیلی به لیست رشته‌های موجود اضافه شود.